E mafai e le Iunivesite o Niu Mekisiko's Utility Services Department i se taimi lata mai le vevela ma fa'amalo uma ona fale i le geothermal energy, ma avea ai le UNM ma se tasi o nai iunivesite i le atunu'u atoa e fa'aaogaina sea polokalama i le lotoa lautele.
O le liua mai le fa'avevela ma le fa'alili e fa'avae i luga o le kesi fa'alenatura i se faiga e toso mai ai le vevela fa'alenatura mai le eleele o se tasi lea o avanoa o lo'o iloiloina a'o fa'atupuina e le UNM se fuafuaga fou mo le fa'afoeina o ana fale mo le aga'i i luma, o le fa'aaliga lea a le Fa'atonu o Au'aunaga Fa'aaogā Jeff Zumalt. Ae o le tosoina o le fa'aoso e fa'alagolago i le su'esu'eina ma le toto'a o tau ma fa'amanuiaga.
"Sa matou vaʻavaʻai i le fausiaina o se faʻaogaina o le vevela i luga o le Johnson Field i le taimi ua tuanaʻi, ae e manaʻomia ai se tau maualuga maualuga," o le tala lea a Zumalt i le Journal. “Ose faiga tele lea e fau mo le 20 pe 30 tausaga, e mana’omia la ona fa’ata’ita’i le fa’aogaina o suau’u eseese e filifili ai pe taugofie”.
O le tele o fale faitele o lo'o fa'aogaina pamu vevela fa'apogai mo le fa'avevela ma le fa'amafanafana, e aofia ai ma nisi a'oga i Albuquerque, Rio Rancho ma Alamogordo.
Ole malologa fou ole lafoga a le feterale e oo atu ile 30% ile tau fa'atau ma le fa'apipi'iina o ia fa'aeletise o lo'o i totonu o le Tulafono Fa'aititia o le Inflation i le tausaga na te'a nei e mafai ona taugofie ai le suiga. Ma o le taimi nei, o pili fou i le setete o le Fono Faitulafono e mafai ona faʻaopopo tele i na tupe faʻaagaga pe a faʻamaonia, e ono fesoasoani i le UNM ma isi pisinisi, fale gaosi oloa ma fale malo i Niu Mekisiko e fai le suiga.
E aofia ai pili e lua na folasia i le fonotaga o lenei tausaga e le Sen. Jerry Ortiz y Pino, D-Albuquerque, e tuuina atu ai le $25 miliona o tupe faameaalofa ma faaunegatupe, faatasi ai ma lafoga faaopoopo faaopoopo, mo le toetoe lava o ituaiga uma o suʻesuʻega ma atinaʻe geothermal i Niu Mekisiko. E aofia uma ai le geothermal eletise ma faiga fa'avevela ma fa'alili, e aofia ai le fa'aogaina o pamu e fa'atatau i le eleele e pu'eina ai le vevela lautele, po'o faiga e pa'i i vai vevela i lalo ole eleele.
O le pili lona tolu, SB45 - faʻalauiloa e Las Cruces Democrat Sen. William Soules - o le a taulaʻi faʻapitoa i pamu vevela faʻavae e faʻatatau i le vevela lautele i lalo o le eleele ma faʻafefe vevela e faʻasalalau le ea vevela i le taumalulu ma le malulu i le taumafanafana i fale nofoia ma pisinisi. Ole SB45 ole a ofo atu ile 30% le toesea o lafoga i luga o ia faiga, e aofia ai tupe toe totogi saʻo mo tagata faʻatau maualalo tupe maua e faʻatapulaʻaina pe leai ni aitalafu.
"O tagata e leai ni lafoga e mafai ona toe maua mai se siaki mai le setete," o le tala lea a Soules i le Journal. "O le mea lena e sili atu ai ona maua le aitalafu i tulaga uma o tupe maua."
Faʻamatalaga faatekinolosi
O tekonolosi fou mo faiga fa'aeletise fa'aonaponei fa'aonaponei o lo'o fa'aauau pea ma e ono umi pe lima tausaga e fa'amauina i Niu Mekisiko ma isi nofoaga.
I se fa'afeagai, o fa'a'avevela fa'asao ma le fa'alili i aso nei ua sauni maketi ma ua uma ona fa'aogaina i le tele o nofoaga. Ae o tagata e ona fale, pule o fale ma pisinisi faʻapisinisi e manaʻomia le faʻamalosia atili e faʻaaogaina.
"O nei faiga e mafai ona faia se sao taua ao tatou o ese mai suauʻu faʻasolosolo ma atiaʻe faiga faʻafouina malosi," o le tala lea a Soules. "O le tekinolosi ua atiina ae lelei, ae o le a manaʻomia taumafaiga faʻaleaʻoaʻoga ma faʻamalosi e faʻagasolo ai i luma."
O Shari Kelly, o se tagata suʻesuʻe sinia i le ofisa o le Geology and Mineral Resources a le setete, na taʻua le faʻavevelaina o le geothermal ma le faʻamaluluina o le eleele "fua maualalo-tautau."
“Ua fai lava si una'iga i le taimi nei e fa'aoga pamu vevela e fa'avela ai le eleele e fa'amafanafana ma fa'alili fale," o le tala lea a Kelly i le Journal. “… Ua faaalia i suesuega o vaieli i le loloto e na o le 200 i le 400 futu, e tumau pea le vevela pe a ma le 50 i le 60 tikeri Fahrenheit. I le taimi o le tau mafanafana, o lena vevela e sili atu le malulu nai lo le ea ma e mafai ona faʻaoga mo le malulu, ma i le taumalulu, e sili atu le mafanafana nai lo le vevela ma e mafai ona faʻaoga mo le faʻamafanafanaina."
E le gata i lea, o le tele o pisinisi faʻapisinisi ua faʻamanuiaina faʻatanoa vai vevela i lalo o le eleele e faʻatautaia a latou pisinisi, e ese mai faiga e faʻavae i luga o pamu vevela i luga o le eleele.
E aofia ai le AmeriCulture Inc. latalata i Lordsburg lea e faʻaogaina vaitaʻele vevela e faʻatupu ai tamatamai lima o le tilapia ma Masson Farms i Radium Springs - o se 20-eka faʻatoʻaga e totoina ai fugalaau ma laʻau ma o loʻo taʻua nei o le lua-tele-tele geothermally greenhouses i le US.
Na taʻua e Jim Witcher, le tagata suʻesuʻe o le Iunivesite o le Setete o Niu Mekisiko ua litaea, o le na faia galuega faufautua ma Masson Farms, na fai mai o le gaioiga o le Radium Springs ua faʻaititia ai lona tau vevela i le 93%.
"E maua ai le tele o le faʻasaoina o le malosi pe a faʻatusatusa i le kesi masani," o le tala lea a Witcher i le Journal. "O tau faʻavevela mo Masson Farms e mafai ona (faʻatatau i) i lalo ifo o le 50 sene i le 1,000 kupita futu o le kesi masani."
O le tau o le kesi faanatura i aso nei ua fesuisuiai mai le $4 i le $7 i le 1,000 kupita futu.
Fa'atonuga tetele?
I tua atu o fale ta'ito'atasi ma fa'agaioiga fa'apisinisi, fa'atekonolosi fa'ato'a e viliina - o lo'o fa'atupuina nei e fa'aaoga ai le vevela malosi mai le loloto o ma'a vevela i lalo o le eleele - e le o toe mamao ae mafai ona maua ai le mafanafana ma le malulu mo nu'u uma.
Canadian geothermal energy developer Eavor Inc., lea sa fa'ata'ita'iina ana tekonolosi fou i sautesisifo o Niu Mekisiko, o lo'o sainia nei konekarate i Europa e fa'amafanafana ai itumalo atoa o taulaga.
O le taua i Iukureini, lea na pipili ai le kesi faanatura ma isi sapalai malosi mai Rusia, ua mafua ai le tele o le fiafia a Europa i filifiliga faamafanafana a le Eavor, o le saunoaga lea a Eavor Vice President mo le Atinae o Pisinisi Neil Ethier.
"E tele a matou poloketi i galuega mo le faʻamafanafanaina o le itumalo i le tele o taulaga tetele o Europa," o le tala lea a Ethier.
O se vaega galue o le geothermal lea na faatuina e Sen. Ortiz y Pino i le tausaga talu ai, ua faailoa mai ai le tele o avanoa i le setete e atiaʻe ai le tele o galuega faʻapisinisi e faʻaaoga ai le geothermal energy. O lena mea e mafai ona aofia ai mea uma mai greenhouses ma vai vevela e faʻagogo ai fua mo kili ma nati ma faʻaaogaina kilns geothermal e fai ai piliki adobe.
Mo fa'amafanafanaga ma fa'amalieina fale, o fuala'au 'aina pito maualalo o lo'o tautau i le fausiaina fou. Ortiz y Pino o loʻo faʻamoemoe e faila se faʻamanatuga i le sauniga o loʻo i ai nei e faʻamalosia ai galuega fou a le malo e aofia ai pamu vevela faʻapogai.
"E le mafai ona matou faʻatonuina, ae mafai ona matou faʻamalosia le faʻaogaina o nei faiga pe a fuafuaina le fausiaina," o le tala lea a Ortiz y Pino.
Fa'atonuga tetele?
I tua atu o fale ta'ito'atasi ma fa'agaioiga fa'apisinisi, o tekonolosi fa'ato'aga e vili ai - o lo'o fa'atupuina nei e fa'aaoga ai le vevela malosi mai le loloto o papa vevela i lalo o le eleele - e mafai ona vave maua ai le mafanafana ma le malulu mo nu'u uma.
Canadian geothermal energy developer Eavor Inc., lea sa fa'ata'ita'iina ana tekonolosi fou i sautesisifo o Niu Mekisiko, o lo'o sainia nei konekarate i Europa e fa'amafanafana ai itumalo atoa o taulaga.
O le taua i Iukureini, lea na pipili ai le kesi faanatura ma isi sapalai malosi mai Rusia, ua mafua ai le tele o le fiafia a Europa i filifiliga faamafanafana a le Eavor, o le saunoaga lea a Eavor Vice President mo le Atinae o Pisinisi Neil Ethier.
"E tele a matou poloketi i galuega mo le faʻamafanafanaina o le itumalo i le tele o taulaga tetele o Europa," o le tala lea a Ethier.
O se vaega galue o le geothermal lea na faatuina e Sen. Ortiz y Pino i le tausaga talu ai, ua faailoa mai ai le tele o avanoa i le setete e atiaʻe ai le tele o galuega faʻapisinisi e faʻaaoga ai le geothermal energy. O lena mea e mafai ona aofia ai mea uma mai greenhouses ma vai vevela e faʻagogo ai fua mo kili ma nati ma faʻaaogaina kilns geothermal e fai ai piliki adobe.
Mo fa'amafanafanaga ma fa'amalieina fale, o fuala'au 'aina pito maualalo o lo'o tautau i le fausiaina fou. Ortiz y Pino o loʻo faʻamoemoe e faila se faʻamanatuga i le sauniga o loʻo i ai nei e faʻamalosia ai galuega fou a le malo e aofia ai pamu vevela faʻapogai.
"E le mafai ona matou faʻatonuina, ae mafai ona matou faʻamalosia le faʻaogaina o nei faiga pe a fuafuaina le fausiaina," o le tala lea a Ortiz y Pino.
O se punavai: https://www.abqjournal.com